Thị trấn Cát Hải nằm ở phía Đông Nam đảo Cát Hải, trải dài trên 3km từ bến Gót đến Cái Vỡ, phía Đông giáp Lạch huyện, phía Tây giáp xã Văn Phong, phía Bắc giáp xã Đồng Bài, phía Nam giáp vịnh Bắc Bộ. Thị trấn Cát Hải với diện tích tự nhiên: 737,28 ha; gồm 06 tổ dân phố, với 2.404 hộ, 7.740 nhân khẩu. Có vị trí địa lý rất quan trọng, địa bàn có bến tầu thủy, bến phà, hệ thống đường bộ rất thuận lợi cho giao thông qua lại giữa thị trấn với trung tâm huyện và thành phố. Thị trấn Cát Hải còn là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của khu vực Đảo Cát Hải và huyện với các cơ quan, đơn vị như Ngân hàng, Bệnh viện, Trường học…
Thị trấn Cát Hải là nơi có nhiều công trình kiến trúc mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Các khu dân cư đều có đình, chùa, nghè, miếu được xây dựng cách đây vài trăm năm. Ngôi đình và chùa cổ nhất phải kể đến là Chùa Hòa Hy có tên gọi là Tây Sơn, Kim Liên Tự được xây dựng từ năm 1625 và Đình Đôn Lương được xây dựng từ thời Hậu Lê (Lê Cảnh Trị năm 1663). Đình Gia Lộc được xây dựng năm 1816, Đình Lương Năng được xây dựng năm 1820.
Theo cuốn Thần phả sắc phong năm (1925 – 1983) lưu giữ tại thư mục hương ước Việt Nam của Viện thông tin khoa học xã hội thuộc Viện khoa học xã hội Việt Nam thì hệ thống đình, chùa, đền, miếu ở Cát Hải được các triều đại nhà Nguyễn, từ thời vua Thiệu Trị (1846) đến thời vua Khải Định 9 (1924) ban nhiều sắc phong, trong đó: tại Gia Lộc có 13 sắc phong, Lục Độ có 7 sắc phong, Hòa Hy có 7 sắc phong, Lương Năng có 5 sắc phong, Đôn Lương có 7 sắc phong.
Các ngôi đình, chùa ở thị trấn Cát Hải trước kia đều được xây dựng theo lối kiến trúc cổ với quy mô rộng lớn, có hậu đường đến gác chuông và nhiều pho tượng đẹp như tượng Tam Thế (là 3 vị quan âm), tượng phật và đặc biệt là tượng quan 42 tay rất điển hình của nghệ thuật điêu khắc thế kỷ 18. Nằm trong quần thể di tích đình, chùa Gia Lộc còn có một cây cầu đá 9 nhịp được xây dựng từ năm Minh Mệnh 19. Đây là công trình do nhiều người đóng góp, vợ chồng ông Nguyễn Khắc An và bà Nguyễn Thị Út đứng ra tổ chức thi công. Ngoài ra còn có tấm bia đá “Tân Tụ Thạch kiều bi ký” hình vuông. 4 mặt được khắc bằng chữ nho ghi tên những tập thể và cá nhân đã đóng góp làm nên quán chờ cây cầu đá bắc qua con sông chia cắt thị trấn Cát Hải và xã Nghĩa Lộ cũ.
Các đình, chùa, miếu, nghè ở thị trấn Cát Hải trước kia là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa tín ngưỡng mang đậm sắc thái riêng của một vùng biển đảo như: Lễ hội kéo ngựa, hội chèo bơi 21 tháng giêng, lễ hội tháng 6 là hội chính của làng và nhiều hoạt động văn hóa giân gian khác. Đặc biệt tại Đình Hòa Hy, không chỉ là một công trình văn hóa mà còn là một địa điểm diễn ra các sự kiện chính trị của đảo Cát Hải. Ngay từ sau cách mạng tháng 8 năm 1945, Ủy ban cách mạng lâm thời huyện Cát Hải đã phát động tổ chức “ Tuần lễ vàng”. Đây là nơi bỏ phiếu bầu cử Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hòa khóa I ngày 6/01/1946 của các xã thuộc Tổng Đôn Lương.
Trải qua những biến cố thăng trầm của thời gian, đặc biệt là qua 2 cuộc chiến tranh phá hoại của thực dân và đế quốc, đồng thời do sự xâm thực của nước biển nên diện tích các ngôi đình, chùa, miếu bị thu hẹp lại. Người dân Cát Hải đã khôi phục lại đình, chùa, miếu, nghè để phục vụ nhu cầu văn hóa tín ngưỡng của nhân dân địa phương. Hầu hết đều được xây trên nền móng cũ nhưng không còn được như trước. Hiện tại ở thị trấn Cát Hải còn 4 ngôi đình, 5 ngôi chùa và 5 ngôi miếu, nghè. Trong số đó có Chùa Hòa Hy và Chùa Gia Lộc là 2 ngôi chùa còn giữ được là còn giữ được khá đầy đủ hệ thống tượng phật và những giá trị vật thể cổ. Chùa Hòa hy và chùa Gia Lộc được thành phố công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố năm 2004.
Với giá trị về lịch sử và truyền thống văn hóa lớn như vậy, những năm qua đã được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thị trấn Cát Hải đã bảo tồn và phát huy những nét đẹp truyền thống quý báu. Các di tích lịch sử được giữ gìn, bảo vệ, các đình, chùa, miếu, nghè được tôn tạo khang trang và là nơi thờ các vị thành hoàng làng, thờ phật và các vị thánh nhân, đáp ứng nhu cầu văn hóa tâm linh của nhân dân và khách thập phương.
Nhiều nét đẹp văn hóa dân gian truyền thống còn được tái hiện tại đây mà tiêu biểu là các lễ hội truyền thống của địa phương trong đó có các hội làng, hội kéo ngựa tại đình Đôn Lương. Tiêu biểu nhất là Hội đua thuyền hay còn gọi Hội chèo bơi được tổ chức hàng năm vào dịp 21 tháng giêng âm lịch do Đảng ủy, Ủy ban nhân dân thị trấn tổ chức.
Lễ hội là sự tổng hợp sự linh thiêng và trần thế. Vào dịp hội đầu xuân thị trấn Cát Hải lại tổ chức nhiều hoạt động sôi nổi thể hiện rõ nét bản sắc văn hóa riêng như tế, lễ cầu Đông Hải Đại vương phù cho một năm mưa thuận, gió hòa, mùa cá bội thu. Phần hội với các hoạt động chính là hội đua thuyền rồng trên biển, hội kéo co, thi cờ tướng, tổ tôm điếm, thi đan lưới, bóng chuyền. Vào ngày này người dân nơi đây còn có tục làm bánh trôi, bánh chay. Lễ hội hàng năm thu hút rất đông du khách trong và ngoài huyện đến dự.
Ngành nghề truyền thống tại thị trấn Cát Hải là sản xuất nước mắm. Nước mắm Cát Hải có hương vị thơm ngon, đậm đà, được nhiều người ưa chuộng. Một số thương hiệu nước mắm Cát Hải nổi tiếng có thể kể đến như: Nước mắm Cát Hải, Nước mắm Quang Hải, Nước mắm Nam Phong Hải, Nước mắm Lương Hải…
Năm 2014 đến nay một số dự án lớn đã được triển khai xây dựng trên đảo Cát Hải như: Đường ô tô Tân Vũ - Lạch Huyện với điểm nhấn là cầu vượt biển Tân Vũ dài nhất Việt Nam (5,44km), Nhà máy ô tô Vinfast, Cột cáp treo vượt biển cao nhất thế giới, Cảng nước sâu Quốc tế…
Nhà máy VinFast Nhà máy sản xuất ô tô VinFast được xây dựng trên khu đất rộng 335 ha tại khu công nghiệp Đình Vũ, huyện Cát Hải, TP Hải Phòng. Nhà máy được khánh thành vào ngày 14/6/2019. Sản phẩm của VinFast Hiện tại, VinFast là nhà sản xuất ô tô duy nhất tại Đông Nam Á làm chủ được công nghệ lõi về cell pin. VinFast sản xuất nhiều dòng xe ô tô điện như VF e34, VF 8, VF 9 và cả xe máy điện như Theon, Feliz, Klara. VinFast đã mở rộng thị trường sang nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Mỹ, Canada, Đức, Pháp, Hà Lan và Úc. VinFast cũng có kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất ô tô điện tại Mỹ.
Cáp treo Cát Bà là tuyến cáp treo ba dây nối đảo Cát Hải với bán đảo Phù Long, có chiều dài 3.955m và được Tổ chức Guinness Thế giới công nhận là tuyến cáp treo có trụ cáp cao nhất thế giới (214,8m). Khi đi cáp treo Cát Bà, du khách sẽ được ngắm nhìn toàn cảnh vịnh Cát Bà, đảo Cát Hải và bán đảo Phù Long từ trên cao. Đây là một trải nghiệm thú vị và đáng nhớ, đặc biệt là vào những ngày thời tiết đẹp.
Cảng Lạch Huyện là cảng container lớn nhất miền Bắc Việt Nam, thuộc địa phận thị trấn Cát Hải, huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng. Cảng có tổng diện tích 57ha và 750m bến cầu chính đón tàu có trọng tải lên đến 100.000 DWT. Cảng Lạch Huyện nằm ở vị trí chiến lược, gần với các tuyến đường biển quốc tế và các trung tâm kinh tế lớn trong khu vực. Điều này giúp cảng trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng hàng hóa của Việt Nam và khu vực. Cảng Lạch Huyện được đưa vào sử dụng từ năm 2018 và đã nhanh chóng trở thành một trong những cảng biển lớn nhất Việt Nam. Cảng liên tục được đầu tư mở rộng và nâng cấp để đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa ngày càng tăng
Cầu vượt biển Tân Vũ - Lạch Huyện có tổng chiều dài 5,44km. Đây là cầu vượt biển dài nhất Việt Nam và một trong những cầu vượt biển dài nhất Đông Nam Á.
Trước đây, để đến huyện đảo Cát Hải, phải đi phà Đình Vũ trong 1 giờ (chỉ có 2 chuyến đi, về trong ngày). Từ hôm nay, nhờ có cầu vượt biển, mọi người sẽ chỉ mất chưa đầy 30 phút.
Cầu thuộc dự án đường ô tô Tân Vũ - Lạch Huyện với tổng chiều dài 15,63km. Điểm đầu nối từ đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng (tại nút Tân Vũ) thuộc phường Tràng Cát, quận Hải An; điểm cuối là cổng cảng Lạch Huyện (cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng) thuộc huyện Cát Hải.
Trong đó, phần cầu có chiều dài 5,44km; phần đường dẫn dài 10,19km. Cầu Tân Vũ - Lạch Huyện được thiết kế vĩnh cửu bằng bê tông cốt thép dự ứng lực, mặt cầu rộng 16m.
Tổng mức đầu tư dự án đường ô tô Tân Vũ - Lạch Huyện là 11.849 tỷ đồng từ vốn vay ODA Nhật Bản và vốn đối ứng của Chính phủ Việt Nam.
Là một địa phương không chỉ giàu truyền thống văn hóa, người dân thị trấn Cát Hải còn cần cù chịu khó, gắn bó đoàn kết giúp nhau trong cuộc sống và tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh.